Daty ślubu Henryka Pobożnego i Anny, córki króla czeskiego Przemysława Ottokara I i królewny węgierskiej Konstancji, nie podają żadne współczesne źródła. Kierując się kilkoma poszlakami źródłowymi, historycy skłonni są przyjąć, że wydarzenie to nastąpiło pomiędzy 1214 a 1218 lub 1220 rokiem. Syn Henryka Brodatego powinien był wówczas ukończyć 14, a jego narzeczona 12 lat (Jasiński 2007, t. 1, s. 105n). Jak w przypadku większości małżeństw zawieranych w tych sferach społecznych, para została skojarzona z zamysłem politycznym – akt ten miał na celu wzmocnienie pozycji książąt śląskich w przestrzeni dyplomatycznej pomiędzy obozem cesarskim, w którym aktywną działalność prowadzili czescy władcy, a stronnictwem węgierskim i kurią papieską (Zientara 1975, s. 215n). Ponadto pochodzenie z królewskiego rodu Przemyślidów małżonki młodego księcia lokowało jego rodzinę w najściślejszym kręgu nowoczesnej kultury religijnej tamtego okresu. Można zaryzykować utrwaloną już w historiografii tezę, że wraz z Anną pojawiła się fascynacja elit śląskich franciszkanizmem (Wiszewski 2011, s. 81).
Przez kilka pierwszych lat wspólnego życia młodzi małżonkowie pozostawali w cieniu wielkiej polityki. Na dworze wrocławskim urodziło się wówczas większość ich dzieci: najstarsza Gertruda przyszła na świat około 1218 r., kolejno zaś Bolesław zwany potem Rogatką lub Łysym, książę legnicki, zmarły młodo Mieszko, Konstancja, Elżbieta, Henryk, późniejszy książę wrocławski, Konrad, osadzony potem na tronie księstwa głogowskiego, Agnieszka, która z czasem przejmie stery opactwa trzebnickiego, Władysław, późniejszy biskup salzburski, Jadwiga, z czasem ksieni klarysek wrocławskich oraz dwoje innych potomków, których imienia i lat życia nie znamy (Jasiński 2007, tabl. I/2). Małżeństwo Henryka i Anny okazało się więc udane. Jeśli stosowali się do rad ascetycznej teściowej i hołdowali czystości małżeńskiej, to nie oznaczało to zaprzestania wspólnego pożycia, owocującego licznym potomstwem (Sutowicz 2015, s. 95). W 1228 r. para ta wystąpiła po raz pierwszy jako młodsi książęta dysponujący własnymi pieczęciami na dokumencie Henryka Brodatego wystawionym w Rokitnicy dla klasztoru w Lubiążu (SUb I, nr 287). Historycy uznają ten akt za świadectwo pełnoprawnego wprowadzenia Henryka Pobożnego z małżonką Anną u boku w arkana władzy w księstwie śląskim (Wiszewski 2011, s. 102).
Nie mamy żadnych świadectw życia małżeńskiego książęcej pary poza kilkoma zdaniami wplecionymi w żywot księżnej Anny. Według jej hagiografa, małżonkowie prowadzili skromne życie, budując swoje relacje w oparciu o duchowość franciszkańską, ale wydaje się, że naczelnym rysem ich wspólnej religijności stała się postawa miłosierdzia wobec ubogich (Sutowicz 2015, s. 96). Jeszcze w okresie współrządów Henryk Pobożny rozpoczął proces wznoszenia wrocławskiego Asyżu, co ostatecznie zrealizowała po jego śmierci Anna. Najubożsi wrocławianie zyskali wówczas szpital św. Macieja, w którym posługę pełnili czescy krzyżowcy z czerwoną gwiazdą (Słoń 2000, s. 132). Kontakty z czeskim środowiskiem zakonnym owocowały także próbami sprowadzenia na Śląsk zakonu św. Benedykta. Według tradycji, jeszcze w 1240 r. Henryk Pobożny rozpoczął w lesie krzeszowskim budowę pustelni dla mnichów, którzy mieli tu przybyć z czeskich Opatowic (CDS, s. 205n). Znowu planów tych miała dopełnić księżna wdowa (Dola 2002 , s. 41), co wyraźnie dowodzi jednomyślności planów fundacyjnych obojga małżonków. Wdrażania ich w życie, zapewne jako wypełnianie testamentu, podejmowała się następne po śmierci małżonka Anna.
Źródła:
Regesten zur schlesischen Geschichte. Namens des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens (CDS), t. 1, Bis zum Jahre 1250, red. C. Grünhagen, Colmar, Breslau 1869.
Schlesisches Urkundenbuch (SUb), t. 1, wyd. H. Appelt, Bohlau 1971.
Literatura:
K. Dola, Krzeszów cysterski – Krzeszów benedyktyński (1242-1946). „Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne” 1 (2002), nr 1 s. 40-60.
K. Jasiński, Rodowód Piastów śląskich, Kraków 2007.
M. Słoń, Szpitale średniowiecznego Wrocławia, Warszawa 2000.
A. Sutowicz, Henryk Pobożny i jego żona Anna Przemyslidówna na tle prądów religijnych swojje epoki. W poszukiwaniu źródeł małżeństwa doskonałego, [w:] Historia Magistra Vitae. Dolnoslaskie Dziedzictwo Religii i Kultury, red. M. Piela SDS, Wrocław 2015, s. 75-104.
P. Wiszewski, Henryk Pobożny. Biografia polityczna, Legnica 2011.
